Triple X Diamonds – Kim cương Triple X là một thuật ngữ thương mại dùng để chỉ những viên kim cương có các thông số: chế tác, độ đối xứng, độ bóng đều được phân cấp chất lượng Hoàn hảo (Excellent) trong chứng thư giám định kim cương của Viện Ngọc học Mỹ (GIA). Tại GIA, họ không sử dụng thuật ngữ này nhưng khá nhiều nhà kinh doanh bán lẻ cũng như thợ kim hoàn lại sử dụng. Vậy xếp hạng Triple X có quan trọng không? Và bạn có nên trả nhiều tiền hơn cho những viên kim cương được xếp hạng này không?
Để trả lời những câu hỏi đó, chúng ta hãy cùng tìm hiểu:

Đây là một thuật ngữ thương mại dành cho những viên kim cương chế tác kiểu tròn tiêu chuẩn (round, brilliant cut) đã được GIA xếp loại cấp chế tác hoàn hảo (excellent cut), độ đối xứng hoàn hảo (excellent symmetry) và độ bóng hoàn hảo (excellent polish). X là viết tắt của excellent, vì vậy Triple X thực sự có nghĩa là Triple Excellent – hoàn hảo gấp 3.

Từ cấp độ của 3 yếu tố: chế tác, độ đối xứng và độ bóng của một viên kim cương sẽ cho thấy trình độ tay nghề của người thợ chế tác. Đó chính là khả năng biến một viên kim cương thô thành một viên kim cương được chế tác hoàn chỉnh. Cả ba thông số này đều ảnh hưởng đến sự tương tác của viên kim cương với ánh sáng bên ngoài. Chúng được mô tả trong chứng thư giám định của GIA theo năm cấp: Hoàn hảo (Excellent), Rất tốt (Very good), Tốt (Good), Trung bình (Fair), đến Kém (Poor). Khá nhiều người mua kim cương tìm kiếm những viên kim cương Triple X vì họ mong muốn sở hữu những viên kim cương được chế tác tốt nhất có thể. Tay nghề đỉnh cao của người thợ sẽ đảm bảo rằng viên kim cương sẽ có lửa, độ phản chiếu ánh sáng và đôi khi là hiển thị những hiệu ứng hấp dẫn nhất.

Chế tác (cut) là yếu tố quan trọng bậc nhất trong ba yếu tố kể trên của một viên kim cương, góp phần quyết định vẻ đẹp của viên kim cương đã chế tác. Việc chế tác quyết định tỷ lệ độ sâu của viên kim cương so với các góc của các mặt giác trên phần nóc của viên kim cương, từ đó ảnh hưởng đến cách ánh sáng di chuyển trong viên kim cương. Cấp độ chế tác hoàn hảo có nghĩa là viên kim cương được chế tác với các thông số tiêu chuẩn để nó sở hữu độ chói sáng (brilliant) và lửa (fire) mạnh mẽ nhất, đồng thời phải có sự lấp lánh (scintillation) kèm theo mô hình các vùng sáng và tối đan xen đồng đều khi di chuyển viên kim cương. Những viên kim cương chế tác kém (poor) thường có những mảng sáng hoặc tối khá lớn khiến cho nó bị tối và kém thu hút.

Độ đối xứng đề cập đến tính chính xác về hình dạng của một viên kim cương và sự sắp xếp đối xứng, đồng đều của các mặt giác trên viên kim cương đó. Thông số này thể hiện các mặt giác trên viên tương đồng nhau về kích thước, hình dạng và tỷ lệ. Viên kim cương có độ đối xứng hoàn hảo khi các đỉnh nhọn của mặt diều (ở phần nóc của viên kim cương) phải thẳng hàng với các đỉnh nhọn ở mặt chính dưới (ở phần đáy của viên kim cương). Mặt bàn hình bát giác (tám cạnh) phải nằm chính giữa viên, trong khi đó các mặt giác dưới thắt lưng phải cùng gặp nhau tại một điểm chính giữa đáy của viên hay là tim đáy. Độ đối xứng hoàn hảo giúp viên kim cương tăng khả năng phản chiếu ánh sáng và làm cho viên nhìn hài hòa hơn khi quan sát bằng mắt thường.

Viên kim cương có độ đối xứng hoàn hảo thì các đỉnh nhọn của mặt diều (ở phần vương miện của viên kim cương) phải thẳng hàng với các đỉnh nhọn ở mặt chính dưới (ở phần đáy của viên kim cương).

Độ bóng là tình trạng chất lượng bề mặt của viên kim cương sau quá trình đánh bóng. Viên kim cương có độ bóng hoàn hảo là viên kim cương không có khuyết điểm về độ bóng có thể quan sát thấy dưới độ phóng đại 10 lần. Các khuyết điểm nhỏ trên bề mặt ví dụ như: vết rỗ (pit), đường đánh bóng (polish line), vết xước (scratch), vết lõm nhỏ (nick)… có thể được loại bỏ bằng cách đánh bóng lại. Mặc dù thông thường bạn không thể nhìn thấy chúng bằng mắt thường nhưng có nhiều khuyết điểm trên bề mặt sẽ làm giảm độ hấp dẫn và độ lấp lánh của viên kim cương.

Bạn hãy liên tưởng các mặt giác của viên kim cương như những tấm gương. Nếu bề mặt càng bóng, sự phản xạ càng hoàn hảo. Viên kim cương thu thập ánh sáng qua các mặt “gương” này theo tất cả các hướng. Khi một viên kim cương có tỷ lệ và sự đối xứng đạt chuẩn, những chiếc “gương” này sẽ phản chiếu ánh sáng và cho lửa cũng như độ lấp lánh rực rỡ nhất.

Thực tế, một viên kim cương được coi là có chất lượng cao không hẳn cần có Triple X. Mặc dù độ đối xứng và độ bóng đều ảnh hưởng nhất định đến vẻ đẹp tổng thể của viên kim cương, nhưng yếu tố quan trọng nhất quyết định hiệu ứng ánh sáng đẹp trên viên kim cương chính là chế tác. Không nhất thiết phải sở hữu cả độ bóng và độ đối xứng hoàn hảo để viên kim cương được coi là chế tác hoàn hảo, mặc dù cả ba yếu tố đều hoàn hảo là điều tuyệt vời nhất. Có những viên kim cương có độ đối xứng rất tốt hoặc độ bóng rất tốt (thấp hơn cấp hoàn hảo) vẫn có thể có cấp độ chế tác hoàn hảo. Đó là do sự khác biệt giữa hoàn hảo và rất tốt trong độ bóng và độ đối xứng chỉ có thể phân biệt khi viên kim cương được quan sát dưới kính hiển vi ngọc học. Ngoài ra, một viên kim cương Triple X vẫn có thể nhìn rất đục hoặc xỉn nếu như nó có độ tinh khiết thấp với đầy các bao thể có thể quan sát bằng mắt thường hoặc phát huỳnh quang mạnh. Cấp chất lượng chế tác, độ bóng, độ đối xứng cần được xem xét trong mối tương quan tổng thể với các yếu tố chất lượng 4C khác.

Do tiến bộ trong công nghệ chế tác kim cương hiện nay và nhu cầu của người tiêu dùng, một viên kim cương được xếp hạng Triple X không phải là hiếm. Bên cạnh đó, các công ty chế tác sẽ thường cắt kim cương theo hệ thống tiêu chuẩn của GIA.

Vào năm 2005, khi GIA phát triển thang phân cấp chất lượng chế tác cho những viên kim cương kiểu tròn tiêu chuẩn (round, brilliant cut), họ đã tiến hành nghiên cứu rộng rãi về các kiểu lấp lánh trong viên kim cương mà mọi người có thể sẽ thấy lạ mắt và hấp dẫn, GIA cũng đã ghi nhận lại tỷ lệ cũng như các thông số chế tác được sử dụng để tạo ra các hiệu ứng này. Các thông số chế tác này sau đó được chuyển giao cho các công ty chế tác và họ sử dụng chúng để chế tác kim cương. Kể từ đó, các tỷ lệ và thông số chế tác kim cương đã trở thành tiêu chuẩn và phổ biến trong ngành. Nhiều công ty có thiết bị tự động cắt kim cương theo tỷ lệ tốt nhất có thể. Do đó, kim cương Triple X ngày càng trở nên phổ biến.

Chắc chắn những viên kim cương có cấp độ chế tác Hoàn hảo, độ bóng chỉ là Rất tốt và độ đối xứng Rất Tốt sẽ có giá thấp hơn những viên kim cương Triple X khi những yếu tố chất lượng khác (màu sắc, độ tinh khiết, trọng lượng) là giống nhau. Sự khác biệt trực quan giữa chúng và một viên kim cương Triple X sẽ hiếm khi quan sát rõ được bằng mắt thường. Nhưng nếu bạn thực sự muốn tiết kiệm tiền hơn khi mua một viên kim cương, thay vì chỉ chú ý vào ba yếu tố này thì bạn nên cân nhắc chọn viên có các yếu tố 4C khác là màu sắc, độ tinh khiết và trọng lượng thấp hơn một chút và viên kim cương nên có tính phát quang từ yếu tới trung bình. Khi bạn hạ tiêu chuẩn ở các thông số trên, bạn sẽ có thể tìm được một viên kim cương có giá hợp lý hơn nhiều mà vẫn đảm bảo được vẻ đẹp trực quan của viên kim cương.  Và cuối cùng, chất lượng của một viên kim cương phải được xem xét một cách toàn diện với tất cả các yếu tố 4C. Triple X chỉ có ý nghĩa nếu viên kim cương cũng có màu sắc đẹp và độ tinh khiết tốt. Kim cương Triple X có thể có giá cao hơn so với những viên khác, nhưng sự khác biệt về giá này hoàn toàn xứng đáng cho những người tiêu dùng hướng tới sự hoàn hảo tuyệt đối. Xét cho cùng, Triple X là dấu hiệu của một viên kim cương được chế tác cẩn thận, tỉ mỉ và tinh xảo.