Hình 1: Hạt tròn, mầu hồng nhạt này, được chế tác từ vỏ ốc xà cừ Nữ hoàng (10,20 mm và 7,50 carat), trông giống như một viên ngọc ốc xà cừ Nữ hoàng. Ảnh: Gaurav Bera.

Ngọc ốc xà cừ được định giá cao nhờ có bề mặt dạng sứ và họa tiết giống ngọn lửa khác biệt, ​​đặc trưng bởi sự sắp xếp đều đặn của các tinh thể dài, song song, tạo nên hiệu ứng ánh lụa (H.A. Hanni, “Explaining the flame structure in non-nacreous pearls,” SSEF, 2009). Ngọc ốc xà cừ Nữ hoàng giá trị cao, do loài Aliger gigas (trước đây là Strombus gigas hoặc Lobatus gigas) tạo ra, nổi tiếng với màu hồng tinh tế, cấu trúc ngọn lửa và ánh dạng sứ. Vỏ ốc xà cừ Nữ hoàng được sử dụng rộng rãi để chế tác thủ công và làm phụ kiện trang sức và đôi khi được dùng để mô phỏng diện mạo của ngọc trai tự nhiên.

Hình 2. A: Các vòng đồng tâm với các dải màu trắng, kem và hồng nhạt xen kẽ, giống như hình mắt bò; thị trường 3 mm. B: Cấu trúc dạng dải được quan sát dưới ánh sáng sợi quang. C: Các đường phân dải bên trong (mũi tên màu đỏ) tương ứng với các dải bên ngoài quan sát thấy trong hình A. D: Một họa tiết của các ngọn lửa mảnh, kéo dài, song song, tạo ra hiệu ứng ánh lụa; thị trường: 1 mm. Ảnh: Gaurav Bera.

Gần đây, phòng giám định của GIA tại Mumbai đã nhận được một hạt màu hồng nhạt, đã khoan lỗ, để xác định ngọc trai, với đường kính 10,20 mm và trọng lượng 7,50 ct (hình 1). Hầu hết ngọc ốc xà cừ Nữ hoàng đều có hình oval, bán kì dị (semi-baroque) hoặc kì dị (baroque) và rất hiếm khi tìm thấy một viên ngọc ốc xà cừ tròn hoàn hảo giống với mẫu vật được đưa đến. Ngoài ra, một cấu trúc dạng dải rõ ràng đã quan sát thấy trên bề mặt, điều này làm dấy lên nghi ngờ về một vỏ sò được chế tác (E. Fritsch and E.B. Misiorowski, “The history and gemology of Queen conch ‘pearls’,” Winter 1987 G&G, pp. 208–221). Cấu trúc dạng dải được sắp xếp theo một kiểu vòng đồng tâm khác biệt, giống như một hình mắt bò (hình 2A), với các dải màu trắng, kem và hồng nhạt xen kẽ, bao phủ một nửa bề mặt của nó. Các dải song song dường như chạy qua cả viên đá khi quan sát bằng cách sử dụng chiếu sáng sợi quang truyền qua (hình 2B), phù hợp với các đường vân song song được phát hiện bởi hình ảnh chụp X-quang vi mô thời gian thực (real-time X-ray microradiography imaging) (hình 2C). Dưới độ phóng đại cao, có thể nhìn thấy các cấu trúc ngọn lửa nổi bật với các đường vân dài, mảnh (hình 2D).

Hình 3. So sánh phổ UV-Vis-NIR của hạt thay thế ốc xà cừ này với năm viên ngọc  ốc xà cừ màu tự nhiên từ các mẫu tham chiếu của GIA. Các mẫu màu hồng phớt cam và cam phớt hồng tự nhiên cho thấy một đặc điểm ở 368 nm với một dải phản xạ rộng tập trung quanh 512 nm, tương tự như đặc điểm quan sát thấy trong mẫu được kiểm tra.

Phổ phản xạ tử ngoại/khả kiến/hồng ngoại gần (Ultraviolet/visible/near-infrared reflectance spectra) cho thấy các đặc điểm hấp thụ ở 280 và 368 nm và một dải rộng có tâm ở 512 nm, tương tự như những đặc điểm thấy trong ngọc ốc xà cừ màu hồng phớt cam tự nhiên, qua đó xác nhận nguồn gốc màu tự nhiên của chúng (hình 3). Phân tích Raman với việc sử dụng kích thích laser 514 nm đã cho thấy một vạch kép ở 702/704 cm–1 và một vạch ở 1086 cm–1, chứng tỏ đó là aragonit. Các vạch sắc tố polyene rõ ràng đã quan sát thấy trước đó ở 1125 và 1514 cm–1, chứng tỏ màu là tự nhiên (S. Karampelas et al., “Raman spectroscopy of natural and cultured pearls and pearl producing mollusc shells,” Journal of Raman Spectroscopy, Vol. 59, No. 1, 2019, pp. 1813–1821). Sau khi phân tích kỹ lưỡng, mẫu vật này đã được xác định một cách chắc chắn là một sản phẩm thay thế được chế tác từ vỏ sò, có nguồn gốc từ vỏ của một loài chân bụng Aliger gigas (ốc xà cừ Nữ hoàng).

Các chất thay thế ngọc trai từ vỏ sò có một lịch sử lâu dài dưới dạng những món đồ trang sức thời trang nhắm đến một nhóm người tiêu dùng rộng rãi. Những sản phẩm thay thế này đôi khi được mô tả sai là “ngọc trai vỏ sò” hoặc đơn giản là “ngọc trai”, có khả năng gây hiểu lầm cho những người mua ít kinh nghiệm (Summer 2014 Lab Notes, pp. 153–154). Sự giống nhau gần gũi của chúng với ngọc trai tự nhiên và ngọc trai nuôi thường khiến người tiêu dùng phải tìm đến phòng kiểm định. Mẫu vỏ sò đã chế tác được kiểm tra này là tương đối đơn giản do có cấu trúc dạng dải đặc trưng, một đặc điểm thường không có ở ngọc trai. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải quan sát các đặc điểm và thành phần tinh tế, có thể giúp phân biệt ngọc trai thật với các chất thay thế. Vỏ sò là vật liệu phổ biến nhất được sử dụng để thay thế ngọc trai sứ và đôi khi nó có nguồn gốc từ cùng một loài động vật thân mềm khi ngọc trai được thay thế, khiến cho màu sắc và bề mặt trông như tương tự nhau. Do đó, luôn luôn cần phải thận trọng và xem xét kỹ lưỡng khi mua các sản phẩm ngọc trai.

Theo Gauri Sarvankar, Abeer Al-Alawi, and Roxane Bhot Jain, Labnotes, Gems & Gemology, Fall 2024, Vol. 60, No. 3