Phòng thí nghiệm ở Tokyo gần đây đã kiểm tra một viên saphir mài khum đổi màu kép từ màu tím đến màu tía, trong suốt, nặng 20.49 ct, có kích thước 16.67 × 14.69 × 8.51 mm (hình 1) với tỷ trọng là 3.99 và chỉ số khúc xạ theo dạng điểm khoảng 1,77. Thông thường một viên saphir sao chỉ được đánh bóng ở một mặt và mặt không được đánh bóng không có hiệu ứng gì. Nhưng viên đá này đã được đánh bóng ở cả hai mặt, dẫn đến sự kết hợp độc đáo giữa các hiệu ứng. Mặt A hiển thị một ngôi sao sáu cánh. Mặt B cũng hiển thị một ngôi sao sáu cánh, nhưng một đường chứa hai cánh so với số còn lại  mạnh hơn nhiều, khiến hiệu ứng này giống với hiệu ứng mắt mèo.

Hình 1. Viên saphir sao nặng 20.49 ct này với sự kết hợp của các hiệu ứng có sự thay đổi màu từ tím (trên) sang tía (dưới). Mặt A được hiển thị trong những bức ảnh này.	Hình 2. Mặt A: Tập hợp các bao thể hình kim song song giao nhau tạo ra sao sáu cánh. Trường quan sát 5,8 mm.

Hiệu ứng mắt mèo được hiển thị khi ánh sáng phản chiếu từ một tập hợp các bao thể kéo dài song song dày đặc, chẳng hạn như các bao thể hình kim; hiệu ứng sao xảy ra khi một tập hợp các bao thể như vậy được định hướng theo nhiều hướng khác nhau. Trong trường hợp của viên đá này, mặt A với ngôi sao sáu cánh khác biệt có bộ 3 đường định hướng bởi các bao thể hình kim và các lớp song song dày đặc nằm sát bề mặt, giao với nhau tạo ra các góc 60° (hình 2), điều thường thấy ở đá có sao sáu cánh. Mặt B cũng có bộ ba các đường định hướng bởi các bao thể hình kim này nằm sát bề mặt, nhưng các bao thể hình kim này tập trung nhiều hơn ở một đường trong các đường trên, tạo ra hiệu ứng mắt mèo (hình 2 và 3). Điều thú vị là, hiệu ứng mắt mèo ở Mặt B và hiệu ứng sao ở Mặt A được hình thành bởi cùng một nhóm bao thể hình kim. Mặc dù saphir sao đổi màu không quá hiếm gặp, nhưng saphir mắt mèo đổi màu thì lại ít phổ biến hơn nhiều. Viên saphir đổi màu với một bên là hiệu ứng sao và một bên là hiệu ứng mắt mèo này chắc chắn là một loại đá quý “đặc biệt”.

Hình 3. Mặt B: Tập hợp các bao thể hình kim song song tạo ra hiệu ứng mắt mèo. Trường quan sát 5,8 mm. 

Theo

Masumi Saito and Yusuke Katsurada

Gems & Gemology Summer 2022.